Bezpodstawne wzbogacenie, a świadczenie nienależne.
Art. 405 kodeksu cywilnego1 stanowi o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zgodnie z jego brzmieniem jest to zdarzenie prawne polegające na wzbogaceniu się jednego podmiotu, bez podstawy prawnej. Wzbogacenie polega na wzroście wartości majątku tego podmiotu kosztem pogorszenia sytuacji majątkowej innego podmiotu. Zarówno wzrost wartości jednego podmiotu i zubożenie drugiego mają tą samą przyczynę. Nie jest to jednak związek przyczynowo-sukutkowy pomiędzy zubożeniem a wzbogaceniem, a jest to koincydencja czyli wspólna przyczyna2.
Natomiast ze świadczeniem nienależnym wskazanym w art. 410 kodeksu cywilnego3 mamy do czynienia, gdy zubożony poprzez swoje działanie na rzecz wzbogaconego doprowadza do spełnienia świadczenia na jego rzecz czym doprowadza do jego bezpodstawnego wzbogacenia. Działanie zubożonego jest działaniem w przekonaniu, że spełnia on świadczenie w ramach istniejącego stosunku zobowiązaniowego4.
Jak wskazał SN w wyroku z dnia 1 grudnia 1999 r.: „Zwrotu nienależnego świadczenia może żądać każdy, kto spełnił świadczenie, nie wiedząc, że do świadczenia nie był zobowiązany”5. W literaturze bardzo często wskazuje się, iż świadczenie nienależne jest szczególnym rodzajem bezpodstawnego wzbogacenia, a ich cechą wspólną jest uzyskanie korzyści cudzym kosztem. Jak widać z powyższego rozważania, granica pomiędzy bezpodstawnym wzbogaceniem a nienależnym świadczeniem jest bardzo niewielka dlatego też słusznym jest zostawienie kwalifikacji prawnej takich zdarzeń profesjonalistą. Moja kancelaria adwokacka w Katowicach może być w takiej sprawie pomocna.
1 Art. 405. [Bezpodstawne wzbogacenie]Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. 2 Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II, wydanie internetowe 3 Art. 410. [Świadczenie nienależne]
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia 4 Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, wyd. II, wydanie internetowe 5 zob. wyrok SN z dnia 21 listopada 1066 r., sygn. akt. I CKN 203/98, LEX nr 50687.
